Ocena globalnych wzorców ruchowych (General Movements – GMs) według Prechtl’a jako narzędzie diagnostyczne do funkcjonalnej oceny młodego centralnego układu nerwowego.

Artykuł ma za zadanie przybliżyć diagnostykę opracowaną przez austriackiego neurologa dziecięcego prof. Prechtla. Diagnostyka jest szybka, nieinwazyjna i jej skuteczność jest potwierdzona w 94%. Ruchy globalne – General Movements (GMs) są częścią repertuaru spontanicznej aktywności i obecne są od okresu płodowego do około pierwszego półrocza życia dziecka. Wydaje się, że zaangażowane nie są struktury wyższe niż pień mózgu. Zakładamy również, że są generowane przez różne ośrodkowe generatory wzorców.
W życiu płodowym między 9-12 tygodniem pojawia pierwszy szeroki wachlarz specyficznych wzorców ruchowych – wzdrygnięcia, ruchy globalne, pojedyncze ruchy kończyn, przeciągania się, ziewania oraz ruchy oddechowe.

Ruchy globalne są złożone, trwają stosunkowo długo, i występują często. Obejmują całe ciało i układają się w zróżnicowane sekwencje ruchów ramion, szyi, tułowia i kończyn dolnych. Charakteryzują się narastaniem i wygasaniem ich intensywności, siły i prędkości oraz stopniowym początkiem i końcem. Ruchy rotacyjne wzdłuż osi kończyn i zmiany kierunku ruchu sprawiają, że ruchy te są eleganckie, płynne, złożone i przede wszystkim różnorodne.
General Movements możemy podzielić na ruchy płodowe lub wcześniacze, które trwają od 9-12 tygodnia życia płodowego do 40 tygodnia ciąży. Od momentu terminu poradu do szóstego – dziewiątego tygodnia życia nazywamy je ruchami wijącymi (writhing movements – WMs). Po tym okresie ruchy wijące zanikają, zastępowane są ruchami drobnookrężnymi – fidgety movements – FMs. Ruchy drobnookrężne obecne są do około 6 miesiąca życia. Po tym okresie coraz częściej są zdominowane przez ruchy celowe. U czuwającego dziecka są one niemal ciągle, z wyjątkiem chwil skupienia uwagi. Razem z ruchami fidgety występują inne ruchy zamierzone, manipulacja dłońmi, przetaczanie, rotacja tułowia, zamierzone obracanie głowy.

Ruchy płodowe i wcześniaczne
http://www.youtube.com/watch?v=vhlPeP5oTN8
Wcześniak – 34 tydzień

Ruchy drobnookrężne
http://www.youtube.com/watch?v=HJhQXQZTunM
Dziecko w 9 tygodniu życia.

Nieprawidłowy obraz ruchów globalnych pojawia się w momencie m.in. incydentu okołoporodowego, zmian leukomalacyjnych. General movements tracą swoją złożoność, różnorodność, stają się przewidywalne, mają charakter powtarzalny. Dzielimy je na:
Nieprawidłowe WMs:

PR – poor repertoire – ubogi repertuar
Wzorzec ruchów jest monotonny, prosty. ruchy różnych części ciała nie pojawiają się w sposób złożony. Mała amplituda, prędkość, intensywność. Wartość prognostyczna jest bardzo niska.

CS – cramped-synchronised – kurczowo-zsynchronizowane
Sztywne, brak płynności. Wszystkie mięśnie tułowia i kończyn kurczą i rozluźniają się w tym samym czasie. Utrzymywany obraz tego wzorca prognozuje spastyczną postać mózgowego porażenia dziecięcego.
http://www.youtube.com/watch?v=QcsAEQBNzLI

CH – chaotic – chaotyczne
Amplituda ruchów jest bardzo duża, chaos, o charakterze nagłym, brak płynności. Prawdopodobnie obrazem w późniejszym czasie będzie postać atetotyczna MPD. Bardzo rzadko spotykane

Nieprawidłowe ruchy drobnookrężne

AF – abnormal fidgety movements – są przejaskrawioną formą prawidłowych ruchów drobnookrężnych. Ich amplituda, prędkość i urywany charakter są przerysowane. Rzadko występują i mają niską wartość prognostyczną.
F- – brak ruchów fidgety – jeśli w okresie między 6- 20 miesiącem życia ruchy fidgety nie zostaną zaobserwowane stanowi to dokładną prognozę uszkodzeń neurologicznych, w tym mózgowe porażenie dziecięce.
Diagram przedstawia wyniki jednego z wielu badań Prechtla i współpracowników. U dzieci z prawidłowych ruchami wcześniaczymi i wijącymi, stwierdzono w późniejszym okresie zmieniają się w prawidłowe ruchy fidgety. Dzieci te zbadane w wieku 3 lat rozwijały się prawidłowo. Przy zdiagnozowaniu ruchów kurczowo-zsynchronizowanych, potwierdzało się w znacznej większości, że nie pojawiają się ruchy drobnookrężne, co w wieku 3 lat u tych dzieci potwierdzało się spastyczną postacią mózgowego porażenia dziecięcego. Najmniejszą wartość prognostyczną mają ruchy o charakterze PR – ubogiego repertuaru, które w późniejszym czasie mogą przybrać każdą możliwą opcję. Duża część demonstruje prawidłowe fidgety, mniejsza część objawia się nieprawidłowymi lub brakiem ruchów dobnookrężnych. Z mojego doświadczenia w tej znacznej części to dzieci tzn. hipotoniczne, z obniżonym napięciem mięśniowym.

Technicznie rzecz ujmując, nagrywamy dzieciątko w aktywności spontanicznej, bez zbędnych ubranek, zabawek, rodziców w pobliżu. Wszystkie rzeczy, które mogą powodować rozproszenie lub nadmierną fiksację wzroku. Dzieci płaczące lub marudzące nie powinny być badane pod tym kątem. Doświadczone i wprawne oko potrzebuje kilku minut na określenie jakości ruchów globalnych, ale powinno się unikać oceny po jednorazowym obejrzeniu nagrania. Indywidualny tok rozwoju każdego dziecka powinien zawierać około 2-3 nagrań. Dla potwierdzenia swoich przypuszczeń, nagranie wideo warto dać drugiemu diagnoście celem weryfikacji.
Ocena globalnych wzorców ruchowych wg Prechtl’a jest najszybszą, najskuteczniejszą i tanią diagnostyką u noworodków. Dzięki niej stosunkowo wcześnie możemy być niemal pewni jaki wpływ mogą mieć ewentualne incydenty okołoporodowe i wcześniactwo. To bardzo dobry wybór, aby stać się lepszym prognostą, diagnostą, terapeutą.

Rafał Dmochowski

3 thoughts on “Ocena globalnych wzorców ruchowych (General Movements – GMs) według Prechtl’a jako narzędzie diagnostyczne do funkcjonalnej oceny młodego centralnego układu nerwowego.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *